Een nieuw onderzoek via NRO:
De poster Denken om te leren helpt leraren om leerlingen te stimuleren hun eigen leerproces te reguleren. Leerlingen zijn zich bewuster van hun eigen leerproces, denken er meer over na en weten het ook beter te verwoorden. Dit blijkt uit onderzoek van Hogeschool De Kempel in de groepen 6, 7 en 8 van acht basisscholen. Een mooi neveneffect is volgens lector Jos Castelijns dat “de leraren ook zelf meer feedback geven en leerlingen stimuleren elkaar feedback te geven”.
Zelfregulerend leren heeft een positieve invloed op schoolsucces, zo laat eerder onderzoek zien. Om hun leren zelf te reguleren, moeten leerlingen zich bewust zijn van de doelen en hun leerproces kunnen plannen, controleren en evalueren. De onderzoekers ontwikkelden een hulpmiddel Denken om te lerenwaarmee leraren de zelfregulering van leerlingen kunnen bevorderen. Denken om te leren bestaat uit een poster met drie fasen van het zelfregulerend leerproces (plannen, controleren en reflecteren) inclusief bijpassende vragen. Leraren gebruikten de poster om met leerlingen in gesprek te gaan over hun leerproces. De leerlingen kregen de drie fasen cirkel op een reflectieblad, die zij moesten invullen en op basis waarvan de leraren met hen in gesprek gingen.
Reflecteren
De metacognitieve vaardigheden en de zelfregulering van leerlingen bleken toe te nemen. Ze wisten in een groot deel van de lessen verschillende metacognitieve kennisaspecten onder woorden te brengen, zoals het doel van de opdracht, de succescriteria, bruikbare strategieën en de (tijds)planning. Ook reflecteerden zij na afloop op hun eigen leerproces. Dat bevestigden zowel leerlingen als leraren tijdens interviews met de onderzoekers. “Ook in andere situaties werd het hulpmiddel Denken om te leren spontaan toegepast”, vertelt Castelijns. “Dat zeggen de leerlingen en leraren althans. Het zou interessant zijn om na te gaan of dat echt zo is.”
Schoolontwikkeling
In het interview gaven leraren aan dat ze het hulpmiddel praktisch toepasbaar en relevant vonden. Ze noemden de verschillende opbrengsten van het werken met Denken om te Leren, zowel voor de leerlingen, voor henzelf als voor de school. Castelijns: “Door dit project zijn ze als school meer samen gaan leren en samen gaan onderzoeken. Het voorzag in een behoefte en sloot aan bij de ontwikkeling van scholen. De verwachting is dan ook dat ze ermee door zullen gaan. Maar het is aan de school om dat vast te houden. De deelnemende scholen (acht in totaal) zullen daarvoor samen met hogeschool De Kempel vervolgstappen zetten.”
Castelijns, J. & Baas, D.M. (2017). Evalueren om te leren. De integratie van formatief toetsen in de dagelijkse praktijk van basisscholen. Lectoraat Eigentijds Beoordelen in het Onderwijs Hogeschool de Kempel, Helmond.
Meer informatie
Het instrument Denken om te leren is vrij beschikbaar op internet, bijvoorbeeld via Evalueren om te leren(artikel met video op Leraar24).
X, Y of Einstein? 