Toevallig sprak ik net over dit onderzoek op Radio 1 in het programma Nieuwe Feiten en legde ik uit dat ICT in onderwijs zeker meerwaarde kan hebben wanneer je het goed gebruikt.
En nu is er dit persbericht van het NRO dat wellicht velen niet zal verbazen, maar tegelijk behoorlijk frusterend is in het licht van wat ik net zei en schreef:
Leraren zetten ict vooral klassikaal in of laten hun leerlingen, zeker in het primair onderwijs, met oefensoftware werken. Sociale media worden nauwelijks gebruikt, en ict toepassen voor samenwerking gebeurt heel weinig. In het voortgezet onderwijs en het mbo en hbo maken leraren en leerlingen meer gebruik van internet dan in primair onderwijs, maar dan vooral om informatie op te zoeken. Dat blijkt uit een onderzoek van onder andere de Universiteit van Amsterdam.
Van primair onderwijs tot hbo gebruiken leraren en docenten ict grotendeels voor dezelfde doeleinden: voor klassikale instructie en om leerlingen en studenten zelfstandig te laten leren. In de 616 onderzochte cases van ict-inzet – onder 279 leraren in po, vo en mbo/hbo – kwamen maar weinig gevallen van vernieuwend ict-gebruik voor. Oefen- en evaluatiesoftware wordt in het primair onderwijs het meest gebruikt, in het vo en mbo/hbo is dat informatie- en presentatiesoftware. Leraren dragen kennis over, geven instructie en stimuleren leerlingen. Leerlingen zijn vooral toehoorder en uitvoerder.
Karakteristieken
De verwachtingen van leraren over het gebruik van ict zijn erg algemeen, blijkt verder uit het onderzoek, waarvoor studenten van lerarenopleidingen de data hebben verzameld. “Ze vinden dat ict leerlingen motiveert, de leerprestaties verbetert, het lesgeven efficiënter maakt en dat de lesstof beter aansluit bij de beleving van de leerlingen”, zegt onderzoeker Joke Voogt. Het maakt niet uit voor welk doel de software is gemaakt. Leraren noemen de karakteristieken van bepaalde software niet als reden voor gebruik. Ze gebruiken bijvoorbeeld wel evaluatiesoftware, maar niet vanwege de feedback op maat of om leerlingen op hun eigen niveau te laten werken (differentiatie).
Communicatie
“Weinig leraren gebruiken de communicatiemogelijkheden van ict, constateert Voogt. “Terwijl ict daarvoor juist zo geschikt is, bijvoorbeeld om met leerlingen uit andere landen samen te werken in het kader van het taalonderwijs.” Daarnaast is het overgrote deel van de leraren overtuigd van de werkzaamheid van ict op grond van hun eigen ervaring. “Daar zijn ze heel zeker van.” Hun mening is nauwelijks gebaseerd op onderzoek of op de ervaringen van collega’s.
Kennis uit onderzoek
“Als je ict goed wilt inzetten in je onderwijs, moet je dat op een professionele en verantwoorde manier doen”, adviseert Voogt. “Je moet bewust zijn van je eigen argumenten om ict te gebruiken en deze redeneringen verbeteren. Uit onderzoek is bekend voor welke doelen bepaalde software goed werkt. Als leraren meer gebruikmaken van die kennis, kunnen zij ict beter benutten.”
Voogt, J.M. e.a. (2016), E-didactiek. Welke ict-applicaties gebruiken leraren en waarom? Universiteit van Amsterdam, Hogeschool Windesheim, Kohnstamm Instituut, Eindhoven School of Education en Universiteit Gent.
In een flankerend onderzoek ICT in het praktijkonderzoek van leraren-in-opleiding is onderzocht in welke mate en voor welke doelen leraren-in-opleiding gebruikmaken van specifieke ict-applicaties in het onderwijsleerproces. Dit is gedaan aan de hand van ‘realist review’ (gerelateerd aan verklarende evaluatie) van 152 werkstukken van leraren-in-opleiding aan vier lerarenopleidingen. In het onderzoeksrapport worden conclusies getrokken met implicaties voor de onderwijspraktijk, de lerarenopleidingen en het onderwijs in Science – Technology – Engineering – Mathematics (STEM).
Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van de Lerarenagenda. Mede-onderzoeker Henk Sligte organiseert een rondetafeldiscussie tijdens de Onderwijs Research Dagen, vrijdag 27 mei 2016 09:00-10:30 uur, en presenteert de onderzoeksuitkomsten ook op de Onderzoeksconferentie van NRO en Kennisnet, 15 juni 2016 in De Flint, Amersfoort.
Meer informatie
- bekijk het onderzoeksrapport E-didactiek. Welke ict-applicaties gebruiken leraren en waarom? (online pdf)
- bekijk ook het rapport van het flankerend onderzoek E-didactiek. ICT in het praktijkonderzoek van leraren-in-opleiding (online pdf)
X, Y of Einstein? 
Pingback: Laat leerlingen ict actief gebruiken | 2MW MediaWijs met Muriel Warners